Мушкилиҳои соҳаи об ва роҳҳои ҳалли он

Мушкилиҳои соҳаи об ва роҳҳои ҳалли он

Тақрибан аз панҷ як ҳиссаи маҷмӯи маҳсулоти дохилии Тоҷикистон ва беш аз 50 фоизи шуғли соҳаи кишоварзӣ барои иқтисодиёти кишвар ҳамчун соҳаи калидӣ боқӣ мемонад. Cоҳаи кишоварзӣ аз соҳаи обёрӣ вобастагии зиёд дорад ва бештар аз 80%‑и майдони кишти обёришавандаро дар бар мегирад. Бо вуҷуди ин таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки дар маҷмуъ фаъолияти зерсохторҳои соҳаи обёрӣ нокифоя буда, самаранокии системаи обёрии миллӣ танҳо 40-50%‑ро ташкил медиҳад.

 Аз оғози ислоҳоти кишоварзӣ беш аз 10 сол аст идома дорад, аммо ҳанӯз мушкилоти соҳа зиёд аст. Яке аз масъалаҳои ҳалталаб дар ин самт норасоии об мебошад. Бинобар ин, Лоиҳа оид ба кишоварзӣ ва обёрӣ дар доираи ташаббуси «Озуқаворӣ ба хотири оянда», ки аз ҷониби Агентии ИМА оид ба рушди байналмилалӣ маблағгузорӣ карда мешавад,  дар 12 ноҳияи ҳадафии вилояти Хатлон: ноҳияҳои Хуросон, Ёвон, А.Ҷомӣ, Кӯшониён, Леваканд, Вахш, Дустӣ, Ҷ.Балхӣ, Ҷайҳун, Қубодиён, Шаҳритус ва Носири Хусрав дар бахшҳои:

Рушди хизматрасонии машварати кишоварзӣ;

Истеҳсоли сабзавоти мавсимӣ;

Истеҳсоли меваҷот;

Истеҳсол ва коркарди маҳсулоти ширӣ ва  

        Бахши обёрӣ фаъолият мекунад.

 Вазифаҳои асосии бахши обёрии Лоиҳа ин пеш аз ҳама устуворгардонӣ ва рушди иқтидори 72 адад Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони Об (АИО), 1 адад Федератсияи Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони Об (ФАИО) ва 4 адад Ташкилотҳои Ҷамъиятии Иттифоқи истифодабарандагони об (ТҶ ИИО),  инкишоф додани қобилиятҳои ташкилотчигӣ ва идоракунии маъмурӣ, молиявӣ, техникӣ ва баланд бардоштани сатҳи донишҳои ҳуқуқӣ ва иттилоотии роҳбарони АИО ва ТҶ ИИО, таъмини насби 52 адад обченкунакҳо дар 7 ноҳияҳои ҳадафӣ (Шаҳритуз, Қубодиён, Н.Хусрав, Ҷайҳун, Кӯшониён, Вахш ва Хуросон), инчунин мусоидат намудан дар танзими тақсимоти одилона ва истифодаи самараноки об мебошад.  

Тибқи маълумоти омори Кумитаи давлатии идораи замин ва геодезии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2017  бинобар аз кор баромадани пойгоҳҳои обкашӣ ва шабакаҳои обрасонӣ (қубуру новаҳо) майдони умумии 21.508 гектар заминҳои корами обӣ ва обёрии техникӣ ҳамчун заминҳои лалмӣ истифода мешаванд. Ғайр аз ин дар ҷумҳурӣ майдони 23.598 гектар заминҳои партови обӣ мавҷуд мебошад, ки онҳо низ бинобар нарасидани об барои обёрӣ бо қарорҳои дахлдори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраҳои муайян  ба намуди заминҳои партов гузаронида шудаанд. Дар маҷмӯъ дар ҷумҳурӣ майдони 53.929 гектар заминҳои обӣ бо сабабҳои норасоии об ва ҳолати бади мелиоративӣ дар истифода қарор надоранд ё ҳамчун замини корами лалмӣ  истифода бурда мешаванд.

Албатта ҳолати мазкур дар соҳаи мелиоратсия мушкилиҳои зиёде ба вуҷуд меорад. Бинобар он дар шароити имрӯза ташкили Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об яке аз роҳи асосии ҳалли ин мушкилот ба шумор меравад . Зеро он метавонад истифодабарандагони обро дар як ташкилот муттаҳид гардонида, бештари мушкилиҳои мавҷударо зина ба зина ҳал намояд.

Барои расидан ба ин мақсад Лоиҳаи кишоварзӣ ва обёрӣ дар самти устуворгардонӣ ва рушди иқтидори Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об омӯзонидани баҳисобгирии меъёри оби воридшаванда, тақсимоти одилона ва баробари об байни истифодабарандагон, истифодаи самараноки об, омӯзонидани усулҳо ва техналогияҳои насби дастгоҳҳои обченкунӣ, паст кардани сатҳи ангезиши баҳсҳо ва дигар фаъолиятҳоро ба роҳ монда,  бо ин мақсад дар минтақаи хизматрасонии 30 адад АИО-и ҳудуди ноҳияҳои Шаҳритус, Қубодиён, Носири Хусрав, Ҷайҳун, Кӯшониён, Вахш ва Хуросон 52 адад обченкунак ва 28 адад дарвозаҳои обтақсимкуниро насб намудааст.

Аз дигар ҷониб камфаъолиятии комиссияҳои ноҳиявии баҳисобгирии шабакаҳои обёрӣ, заҳбуру заҳкашҳо ва иншоотҳои гидротехникии дохилихоҷагӣ  боиси беназорат мондани шабакаҳо ва иншооти обрасон гардидааст, ки ин албатта дар таъмини хоҷагиҳо бо оби кишоварзӣ мушкилот ба вуҷуд меоварад. Бинобар ин дар доираи бахши оби Лоиҳа ҳамасола бо мақсади таҳлили ҳамкории Лоиҳа бо Раёсати беҳдошти замин ва обёрии вилоят, Идораҳои давлатии беҳдошти замин ва обёрии ноҳияҳо, Шуъбаҳои Дастгирии Асотсиатсияҳои истифодабарандагони оби вилоят ва ноҳияҳо, бо роҳбарони Ассотсиатсияҳои истифодабарандагони об ва Ташкилотҳои Ҷамъиятии Иттифоқи истифодабарандагони об машварати якҷояи корӣ баргузор гардида, дар рафти он фаъолиятҳои муштараки ташкилотҳо дар соли сипаришуда ҷамъбаст ва муҳокима карда мешаванд ва дар якҷоягӣ мушкилиҳои асосие, ки садди роҳи инкишофи АИО гардидаанд мавриди баррасӣ қарор дода шуда, ҷиҳати ислоҳи камбудиҳои зоҳиргардида дар якҷоягӣ нақшаҳо таҳрезӣ мегарданд ва тадбирҳо андешида мешаванд.

 Шаҳноз Комилзода